Chỉ với vài cú chạm trên điện thoại, nhiều người có thể vay được khoản tiền vài triệu đồng trong ít phút. Tuy nhiên, sự tiện lợi này cũng đi kèm không ít rủi ro, khi nhiều ứng dụng cho vay trá hình, thu lãi cao hoặc đòi nợ trái phép. Trước khi tải và đăng ký, người dùng cần hiểu cách nhận biết đâu là app vay hợp pháp, được cấp phép và bảo vệ bởi pháp luật.
Ai được phép cho vay?
Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), chỉ có ngân hàng thương mại và các công ty tài chính được cấp phép hoạt động tín dụng mới được triển khai cho vay tiêu dùng. Danh sách này được công khai trên cổng thông tin của NHNN và cập nhật thường xuyên.
Nếu ứng dụng bạn đang dùng không đứng tên một trong các tổ chức này, hoặc không ghi rõ đơn vị cho vay tiền là ai, mà chỉ nói chung chung “đối tác tài chính”, bạn nên hết sức thận trọng. Một số app thực chất chỉ đóng vai trò trung gian môi giới, thu thập dữ liệu người vay rồi bán lại cho bên thứ ba, gây nguy cơ lộ thông tin và bị lợi dụng.
Dấu hiệu nhận biết app vay hợp pháp
Ứng dụng hợp pháp thường công khai đầy đủ thông tin doanh nghiệp vận hành, gồm tên công ty, mã số thuế, địa chỉ trụ sở, đường dây nóng và website chính thức. Giao diện rõ ràng, có mục “Điều khoản và điều kiện” mô tả cụ thể lãi suất, phí hồ sơ, kỳ hạn trả nợ, phí phạt trả chậm và cách tính lãi theo năm (APR).
Ngược lại, các app bất hợp pháp thường chỉ quảng cáo lãi suất “0%”, “vay siêu tốc”, “nhận tiền trong 5 phút” nhưng không đưa ra bảng tính chi phí thực tế. Đây là dấu hiệu đầu tiên cho thấy nền tảng không minh bạch.
Một điểm khác biệt nữa là quy trình thẩm định hồ sơ. Với tổ chức tín dụng hợp pháp, hệ thống sẽ tự động kiểm tra thông tin người vay tại Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia (CIC) – nơi lưu trữ lịch sử tín dụng của cá nhân (xem credit card là gì). Nếu app không thực hiện bước này, hoặc chấp thuận ngay cả khi bạn không cung cấp thông tin nghề nghiệp và thu nhập, khả năng cao đó không phải đơn vị cho vay chính thức.
Cảnh giác với việc thu thập dữ liệu cá nhân
Rất nhiều ứng dụng yêu cầu người dùng cấp quyền truy cập danh bạ, hình ảnh, vị trí hoặc mạng xã hội. Đây là dấu hiệu điển hình của các app vay nặng lãi trá hình. Khi người vay chậm trả, họ có thể sử dụng thông tin danh bạ để gọi điện, nhắn tin hoặc đăng tải hình ảnh nhằm đòi nợ.
Theo Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân, các tổ chức chỉ được thu thập thông tin phục vụ mục đích đã công bố và phải có chính sách bảo mật rõ ràng. Người dùng có quyền yêu cầu chỉnh sửa hoặc xóa dữ liệu nếu không còn sử dụng dịch vụ. Vì vậy, trước khi cấp quyền truy cập, hãy đọc kỹ chính sách bảo mật, và nếu ứng dụng yêu cầu quyền không liên quan đến khoản vay – nên từ chối ngay.
Kiểm tra thông tin pháp lý và phản hồi người dùng
Trước khi tải app, bạn có thể tra cứu tên doanh nghiệp trên website của Ngân hàng Nhà nước, hoặc tìm kiếm tên ứng dụng kèm cụm “được cấp phép” để xác minh. Các công ty tài chính hợp pháp đều có website chính thức, địa chỉ trụ sở, đường dây hỗ trợ 24/7.
Ngoài ra, việc đọc đánh giá của người dùng trên App Store và Google Play cũng hữu ích. Nếu nhiều phản hồi cho biết app có hành vi đòi nợ thô bạo, tính phí ẩn hoặc khóa tài khoản sau khi giải ngân, đó là dấu hiệu cần tránh. Một app vay uy tín thường có hàng triệu lượt tải, nhiều bài báo chính thống nhắc đến và có kênh khiếu nại rõ ràng.
Những hành vi vi phạm thường gặp
Người vay nên tránh xa các ứng dụng có những biểu hiện sau: yêu cầu chuyển khoản đặt cọc trước khi giải ngân, không cung cấp hợp đồng vay rõ ràng, không có bản sao lưu hợp đồng điện tử hoặc không gửi email xác nhận.
Cũng cần cảnh giác nếu app hứa “vay không cần chứng minh thu nhập, không CIC, không gặp mặt” – vì các tổ chức hợp pháp luôn cần xác minh khả năng trả nợ để bảo vệ chính người vay. Trong nhiều vụ việc từng được cơ quan chức năng cảnh báo, các app trá hình đã áp mức lãi lên đến 700 – 1,000%/năm, rồi dùng danh bạ để khủng bố tinh thần người vay.
Khi nghi ngờ, cần làm gì?
Nếu đã lỡ cung cấp thông tin cá nhân cho một ứng dụng đáng ngờ, người dùng nên ngay lập tức:
- Ngừng sử dụng và đổi mật khẩu tài khoản ngân hàng, email, ví điện tử
- Chụp lại màn hình các giao dịch hoặc tin nhắn làm bằng chứng
- Tra cứu danh sách công ty tài chính được cấp phép trên website của NHNN
- Nếu phát hiện hành vi đòi nợ trái pháp luật, lập tức báo cáo với cơ quan công an hoặc Cục An ninh mạng
- Tất cả các công ty cho vay hợp pháp đều tuân thủ quy trình đòi nợ theo luật, có biên bản, thông báo và không sử dụng biện pháp xúc phạm danh dự hay đe dọa người vay.
Vay online là sản phẩm tất yếu trong kỷ nguyên tài chính số, mang lại nhiều tiện ích nếu người dùng biết chọn đúng nền tảng. Tuy nhiên, chỉ cần một lần bất cẩn, bạn có thể rơi vào bẫy lãi suất cao, bị lộ dữ liệu cá nhân hoặc vướng nợ xấu. Trước khi nhấn “đồng ý”, hãy dành vài phút để kiểm tra nguồn gốc app, điều khoản hợp đồng và phản hồi người dùng. Sự cẩn trọng nhỏ hôm nay có thể giúp bạn tránh những rắc rối tài chính lớn về sau.
